Mahkemelere çok sayıda dosyada rapor yazarak adli makamlara “yardımcı olan” bir meslektaş bilirkişiden bir gün telefonuma mesaj geldi (sonradan öğrendim aynı mesajı başka meslektaşlara da göndermişti). Bilmiyordum, 2023 depremi sonrasında açılan çok sayıda davada rapor verilmesi gerektiğinden, bilirkişilerin iş yükü çok büyümüştü ve Eylül 2023'te Bilirkişilik Daire Başkanlığı bazı branşlar özelinde, uygulamadaki kota (normal dosyalarda ayda 30; seri dosyalarda 60) uygulamasını kaldırmıştı. Deprem hasarları ile doğrudan ilişkili olan "07 Jeofizik", "08 Jeoloji", "10 Harita ve Kadastro", "11 Mimarlık", "13 İnşaat" ve "17 Gayrimenkul ve Varlık Değerleme" temel branşlarında aylık kota artık yoktu. UYAP arayüzüne bir sayı girilmesi zorunlu olduğu için 1500/ay rakamı oraya usülen yazılmıştı. Ben de farketmemiştim “13 İnşaat” alanı yapı denetim olarak benim de bildirdiğim alanlardan olduğundan bu “esneklikten” ben de faydalanacaktım(!).
Gelen mesaja dönersek, sayın bilirkişi yukarıdaki altı alandan hiç birine dahil olmadığından bu “esneklik” ona yaramamıştı. Yılın ilk üç ayında tam 204 (yazı ile ikiyüzdört) dosyada görevlendirildiğini güvenilir kaynaktan tesadüfen öğrendiğim bilirkişi, bu kararın “mağduru” olmuştu. Oturup tüm meslektaşlarını bu büyük(!) “mağduriyetten kurtaracak”, bir A4 sayfası uzunlukta dilekçe metni yazmıştı. Mesajda, bu metni tartışmaya açıp, “fikri” katkıları beklediğini söylüyordu. Öyle ya birlik olmak önemliydi. Sosyal medyanın “adaleti” sağladığına sıkça şahit oluyorduk. Bir yılda topu topu 40-50 dosya alabilen biz faniler ona destek olup adaleti birlikte talep etmeliydik.
Nasıl da değişik oluyor değil mi tasalar? Kimi bilirkişi çaresizce hakimleri ziyaret edip kendini tanıtıp dosya almayı; tarzını, yaklaşımını beğendirmeyi umarken, kimi de “cam tavanları” kaldırmak için istidalar hazırlıyor. Gerçekten hakimlere kendinizi tanıtıp dosya alabilme ihtimaliniz sıfıra yakındır. Yazı işleri müdürleri bazı kalemlerde hakimden daha etkilidir (bilirkişi seçiminde).
“Cam tavan” tabiri yerli yerinde olmayabilir belki ama şöyle anlaşılmalı: siz bir kalemin “gözdesiyseniz”, iyi çalışıyorsanız ve kotanız dolu olduğu için engeliniz varsa bu size dert olmaz. Kalem size görevi verir ama UYAP'a işlemez. Eğer heyet raporu ise UYAP'ta engeli olmayanlar görevli görünür. Engeli olanların kotasının uygun hale gelmesi beklenir. Bazen heyetteki diğerleri homurdanır (Reddiyat ödemesi bu yüzden gecikebilir). Yani cam tavanlar bazılarına vardır bazılarına yoktur.
Bütün bunlardan bilirkişi kurulunun bilgisi var mıdır? Olsa da hiçbir şey yapmaz. Kurul, işe yaramazdır. Ancak şikayetleri sonuca bağlar (raporda kusur oranı belirttin, al sana uyarı cezası). Yıllık faaliyet raporunu laf olsun diye -copy paste- yayımlar, çoğu zaman unutur. Bölgede çalışan bilirkişlerle ilgili işe yarar istatistik çalışması yapmaz. “İlgili mevzuat çerçevesinde bilirkisilerin denetimini yapmak ve performansını ölçmek” diye bir görevi vardır oysa ama üzerine hiç alınmaz. Bölgede hangi alanlarda darboğaz vardır, hangi uzmanlarda yığılma vardır. Hangi heyetler hep kurulmakta ve sürekli aynı ekiple rapor vermektedir? Araştırılacak ne güzel konular var değil mi oysa. Yazılım izin vermiyor mu? UYAP bilişime yazdınız mı? "Biz şu konuda istatistik sorgu yapamıyoruz" dediniz mi?
Futbol tabiriyle “rotasyonu” genişletmek kimin görevi? İlk 11'e tereddütsüz girebilecek futbolcuları çoğaltmak teknik direktörün görevidir. Kotalarla oynamak, kotaların ardından dolaşılmasını görmezden gelmek yerine "havuzdaki" bilirkişi sayısının artmasını sağlamaktır esas olan.
Not: Matematik tezat yeni dikkatimi çekiyor, 204/3 ayda 60 dosyanın da üzerinde. Tüm dosyalar seri bile olsa teoride 3 x 60 = 180 dosya eder. Daha çözmemiz gereken ne "çakallıklar" var bakalım.
